Δεν περίμενα ότι ένα βιβλίο για παιδιά θα με συγκινούσε τόσο βαθιά και μάλιστα γραμμένο σχεδόν έναν αιώνα νωρίτερα .Το βιβλίο της Πηνελόπης Δέλτα "Στα μυστικά του Βάλτου"είναι αφιερωμένο στον μακεδονικό αγώνα και στη μνήμη του Τέλου Αγαπηνού , καπετάν Άγρα που ήταν ο θρυλικός ήρωας του Βάλτου . Αρχές του εικοστού αιώνα και γύρω από τη λίμνη των Γιαννιτσών Έλληνες και Βούλγαροι αλληλοσπαράζονταν για το ποιος θα εκτοπίσει τον άλλον από το τουρκοκρατούμενο έδαφος.Η Μακεδονία είχε ήδη χωριστεί σε Πατριαρχικούς Έλληνες κι Εξαρχικούς Βούλγαρους και οι μεν έχουν καταλάβει την ανατολική πλευρά της λίμνης, ενώ οι δε τη δυτική. Οι Έλληνες αντάρτες προσπαθούν να χτυπήσουν τους Βούλγαρους κομιτατζήδες , οργανώνοντας μυστικά τη δράση τους και έχοντας στο πλευρό τους απλούς χωρικούς , ιερείς , δασκάλες , γιατρούς και παιδιά που γνωρίζουν την περιοχή και είναι έτοιμοι να θυσιαστούν για τον Αγώνα. Δύο μικρά αγόρια ο Αποστόλης και ο Γιοβάν , οδηγοί της λίμνης και πλαβαδόροι προσφέρουν πολύτιμη βοήθεια στους καπεταναίους και συνδέονται με βαθιά φιλία. Γοητεύονται από τη δράση του Άγρα ,του Νικηφόρου, του Γρέγου και όσων άλλων ηρώων τόνωσαν το αίσθημα του ελληνισμού ,της υπερηφάνειας ,της αγάπης για την ελευθερία . Κάτω από φοβερά δύσκολες συνθήκες, όπως οι αρρώστιες της λίμνης , η έλλειψη οπλισμού και πολεμοφοδίων οι αγωνιστές προσπαθούν να αμυνθούν ,να αντιμετωπίσουν τις αγριότητες των Βουλγάρων που καίνε τα ελληνικά χωριά ή εξοντώνουν αμάχους. Κι ενώ ο Άγρας θα προσπαθήσει να έρθει σε συνεννόηση μαζί τους για ειρήνευση στην περιοχή ,οι Βούλγαροι δε θα τηρήσουν τις υποσχέσεις τους ,θα τον συλλάβουν άοπλο και άνανδρα θα τον κρεμάσουν. Ο αναγνώστης αναμφίβολα γοητεύεται από τη ζωντάνια της δημοτικής γλώσσας ,τις έξοχες περιγραφές ,τους διαλόγους και την αληθοφάνεια στη σκιαγράφηση των χαρακτήρων , καθώς η Δέλτα αντλεί το υλικό της από το αρχείο του μακεδονικού αγώνα, από ημερολόγια, ενθυμήσεις , περιγραφές ιδιωτών και αγωνιστών. Ένας παντογνώστης αφηγητής , γίνεται σκιά των ηρώων και το βιβλίο αν και μας δείχνει την αγριότητα του πολέμου ,τις παράπλευρες απώλειες ,την πίστη σε υψηλά ιδανικά , όπως η φιλοπατρία , η διατήρηση της γλώσσας και της εθνικής μας ταυτότητας γίνεται πράγματι ένα τρυφερό ανάγνωσμα. Δεν ξέρω αν το διάβαζα όταν ήμουν παιδί πώς θα το αξιολογούσα αλλά τώρα πραγματικά το βρήκα πολύ ενδιαφέρον και χάρηκα που παρέκαμψα άλλες αναγνωστικές μου επιλογές.