Το τελευταίο βιβλίο που διάβασα λίγο πριν φύγει αυτή η δύσκολη χρονιά είναι το μυθιστόρημα του Ισπανού Χαβιέρ Θέρκας "Ο μονάρχης των σκιών ". Ο συγγραφέας σκέφτεται να γράψει την ιστορία του θείου της μητέρας του ,του Μανουέλ Μένα που σκοτώθηκε στα δεκαεννιά του χρόνια το 1938 στην περίφημη μάχη του ποταμού Έβρου κατά τη διάρκεια του ισπανικού εμφυλίου πολέμου. Αυτό, ωστόσο ,που προβληματίζει τον συγγραφέα- αφηγητή είναι ότι ο Μανουέλ Μένα κατατάχτηκε εθελοντής στη λάθος πλευρά, στο στρατό του Φράνκο και έτσι μετά το πραξικόπημα του στρατού και το τέλος της δημοκρατικής νομιμότητας φεύγει για το μέτωπο μαζί με τους ακραιφνείς φαλαγγίτες. " Αυτό που συνέβη εδώ ήταν ένα πραξικόπημα κατά της δημοκρατίας με την υποστήριξη της ολιγαρχίας και της εκκλησίας. Φυσικά η δημοκρατία αυτή κάθε άλλο παρά τέλεια ήταν και προς το τέλος πολλοί λίγοι άνθρωποι πίστευαν σ' αυτήν και σέβονταν τους κανόνες της , αλλά δεν έπαυε να είναι μια δημοκρατία , οπότε πάλι δίκαιο είχαν οι δημοκρατικοί." Ο ήρωας όπως κάθε ιδεαλιστής νέος μεθυσμένος από το ρομαντισμό της μάχης και την εξαγνιστική ομορφιά του πολέμου σιγά σιγά θα έρθει αντιμέτωπος με τη βία και τον θάνατο και θα συνειδητοποιήσει ότι πολεμούσε σε έναν πόλεμο ξένο , για συμφέροντα άλλων , άδικο και ανούσιο. Αυτή τη διττή μορφή του πολέμου την έχουν αποδώσει σε έργα τους οι δύο Ισπανοί ζωγράφοι ο Ντιέγο Βελάσκεθ και ο Γκόγια. Ο πρώτος ζωγράφιζε τον πόλεμο όπως θα μας άρεσε να είναι , με την ευγένεια του νικητή απέναντι στον ηττημένο , ενώ ο δεύτερος όπως ακριβώς ήταν , πιο κοντά στην πραγματικότητα. "..για μια στιγμή αναλογίστηκα ότι ο Μανουέλ Μένα δεν είχε γνωρίσει μόνο την ευγενή , όμορφη και παλιά αναπαράσταση του πολέμου που είχε ζωγραφίσει ο Βελάσκεθ, αλλά και τη σύγχρονη και ανατριχιαστική πραγματικότητα που ζωγράφισε ο Γκόγια..." Για την οικογένειά του πολέμησε ηρωικά, πέτυχε τον καλό θάνατο, την ώρα της μάχης, το επιστέγασμα μιας τέλειας ζωής αλλά ο ίδιος , αν μπορούσε να κάνει πίσω και να ζήσει μια ευτυχισμένη ζωή θα το έκανε χωρίς ενοχές ή δεύτερη σκέψη. Και εδώ νομίζω ότι βρίσκεται και η γοητεία του βιβλίου, στον παραλληλισμό του ήρωα με τους ήρωες του Ομήρου. Από τη μια ο Αχιλλέας είναι ο ήρωας της σύντομης ζωής και του ευκλεούς θανάτου, που πεθαίνει στο απόγειο της νεανικής ομορφιάς και της ανδρείας του, εξασφαλίζοντας έτσι την αθανασία. Και από την άλλη στον αντίθετο πόλο ο Οδυσσέας, που επέστρεψε στο σπίτι του για να ζήσει μια μακρά και ευτυχισμένη ζωή, πιστός στην Πηνελόπη , στην Ιθάκη και στον ίδιο του τον εαυτό. Και όπως ο Αχιλλέας απευθυνόμενος στον Οδυσσέα , όταν τον επισκέφθηκε στον κάτω κόσμο, του είπε ότι θα προτιμούσε να ζούσε πάνω στη γη παρά να είναι άρχοντας στον κάτω κόσμο των νεκρών, έτσι και ο Μανουέλ Μένα θα προτιμούσε , όπως μας λέει ο ευρηματικός τίτλος του μυθιστορήματος να μην είναι Μονάρχης στο βασίλειο των σκιών και να θλίβεται για τη χαμένη του ύπαρξη. Θεωρώ ότι πρόκειται για ένα εξαιρετικά δυνατό έργο που μας βοηθά να καταλάβουμε την πλάνη του φασισμού , γραμμένο με δεξιοτεχνία και με εξαιρετική γλώσσα που αξιοποιεί τη διακειμενικότητα.Κουράζει λίγο μόνο στις περιγραφές των μαχών αλλά είναι απαραίτητες για να κατανοήσει ο αναγνώστης τις αλήθειες του ισπανικού εμφυλίου. Η συγγραφή αυτού του μυθιστορήματος ήταν και για τον Χαβιέρ Θέρκας μια πρόκληση, γιατί μέσα από αυτό απέδειξε "ότι τα βιβλία δεν πρέπει να είναι στην υπηρεσία του συγγραφέα , αλλά ο συγγραφέας στην υπηρεσία των βιβλίων του". "...οι πρόγονοι μας ζουν μέσα μας , όπως εμείς θα ζήσουμε μέσα στους απογόνους μας."