Ο Ζοζέ Σαραμάγκου στο μυθιστόρημα του " Το κατά Ιησούν Ευαγγέλιον" μας δίνει τη δική του αιρετική αλλά απολύτως αληθοφανή άποψη για τα γεγονότα της Καινής Διαθήκης. Το έργο πραγματεύεται τη ζωή του Ιησού αλλά "ευαγγελιστής" δεν είναι ο ίδιος ο Ιησούς , ο οποίος καταγράφει τα δρώμενα, αλλά ο συγγραφέας, ο οποίος είναι δηλωμένος άθεος σε αντίθεση με τον Καζαντζάκη. Στην αρχή του βιβλίου έχουμε μια συγκλονιστική περιγραφή του πίνακα του Άλμπερτ Ντύρερ, " Ο Ιησούς στο σταυρό" του 1495 και πάνω σε αυτόν ο Σαραμάγκου υφαίνει την πλοκή του μυθιστορήματος του έχοντας μελετήσει πολύ τις γραφές και τα ιστορικά γεγονότα της εποχής ,εφόσον δεν έχουμε μπροστά μας ένα θεολογικό έργο. Η ιστορία ξεκινάει με την ερωτική συνεύρεση του Ιωσήφ και της Μαρίας και την εμφάνιση ενός ζητιάνου, ο οποίος μπορεί να ήταν άγγελος ή φαρσέρ και ήθελε να διασκεδάσει εις βάρος της Μαρίας. Και ενώ η Μαρία περιμένει τον καρπό του έρωτα τους το ζευγάρι αναχωρεί από τη Ναζαρέτ για τη Βηθλέεμ ,όπου πηγαίνει να απογραφεί σύμφωνα με τα διατάγματα των Ρωμαίων. " Ο Θεός , που είναι πανταχού παρών, βρισκόταν εκεί, αλλά όντας αυτό που είναι , καθαρό πνεύμα, δε μπορούσε να δει πώς το δέρμα του ενός άγγιζε το δέρμα του άλλου , πώς η σάρκα του ενός διαπερνούσε τη σάρκα της άλλης , φτιαγμένες και η μία και η άλλη γι' αυτό ακριβώς και πιθανόν ούτε καν βρισκόταν εκεί όταν ο ιερός σπόρος φυτεύτηκε στο ιερό σπλάχνο της Μαρίας , ιερά και τα δύο αφού είναι η πηγή και το σκεύος της ζωής, στην πραγματικότητα υπάρχουν πράγματα που ούτε ο ίδιος ο Θεός δεν κατανοεί , παρόλο που Εκείνος τα δημιούργησε." (σελ 21) Λίγο μετά τη γέννηση του Ιησού ο Ηρώδης βγάζει διαταγή να σκοτώσουν όλα τα βρέφη που είναι κάτω από τριών ετών , και οχτώ μήνες αργότερα ο ίδιος θα πεθάνει στην Ιεριχώ ενώ το βασίλειο του θα διαιρεθεί σε τρία μέρη και θα κυβερνηθεί από τους γιους του.Ο Ιωσήφ με τη Μαρία θα αποκτήσουν πολλά παιδιά , όχι όμως τόσα όσα πέθαναν στη Βηθλεέμ με τη διαταγή του Ηρώδη.Χρόνια μετά καθώς όλοι οι άνθρωποι είναι φτιαγμένοι από τα ίδια υλικά, τη σάρκα ,τα κόκκαλα, το αίμα , το δέρμα και το γέλιο ,τον ιδρώτα και το δάκρυ βλέπουμε να βγαίνουν άλλοι δειλοί και άλλοι ατρόμητοι οι μεν για πόλεμο ,οι δε για ειρήνη, ξέσπασε πόλεμος εναντίον των Ρωμαίων για να φύγουν από την άγια Γη του Ισραήλ. Οι Ρωμαίοι για αντίποινα σταυρώνουν μεγάλο αριθμό Ιουδαίων με βίαιο και σκληρό τρόπο.Όταν ο γείτονας του Ιωσήφ Ανανίας που εντάχτηκε στο αντάρτικο σώμα του Ιούδα του Γαλιλαίου τραυματιστεί και ο Ιωσήφ δείχνοντας την ευσπλαχνία του θα πάει να τον περιθάλψει, θα συλληφθεί από το ρωμαϊκό στρατό και θα σταυρωθεί στα τριάντα τρία του χρόνια.Δύο χιλιάδες σταυρωμένοι , φυτεμένοι σε απόσταση ενός χιλιομέτρου τον έναν από τον άλλον είναι πολλοί σκοτωμένοι στην περίμετρο μίας χώρας που κάποτε θα ονομαστεί Πορτογαλία.Την ίδια στιγμή ο δεκατριάχρονος Ιησούς εγκαταλείπει το σπίτι του και πηγαίνει στη Βηθλεέμ για να βρει απαντήσεις σε όσα τον βασανίζουν . Η σκηνή με τον Ιησού στην έρημο και η θυσία του αμνού, η θεόσταλτη ψαριά στη λίμνη ,η νηνεμία μετά την φοβερή τρικυμία, ο γάμος χωρίς κρασί, η συνάντηση του με την Μαρία τη Μαγδαληνή και η ερωτική τους επαφή αποτελούν επινοήσεις του συγγραφέα αλλά λόγω της αληθοφάνειας τους προκάλεσαν τη δυσαρέσκεια της καθολικής κοινότητας της Πορτογαλίας. "...τότε ένιωσε ότι ένα μέρος του σώματός του , εκείνο, χάθηκε μέσα στο δικό της σώμα , ότι το κύκλωνε ένα πύρινο δαχτυλίδι που πήγαινε και ερχόταν , ότι ένα τρέμουλο τον ανάδευε από μέσα , σαν ψάρι που σπαρταράει , και ξαφνικά ξέφευγε φωνάζοντας , αδύνατο, δεν γίνεται ,τα ψάρια δεν φωνάζουν ,αυτός ,ναι , αυτός φώναζε, την ίδια στιγμή που η Μαρία ,βογκώντας , άφηνε το κορμί της να πέσει πάνω στο δικό του, πίνοντας από τη φωνή στο στόμα του , σε ένα λαίμαργο και ανήσυχο φιλί που απελευθέρωσε από το σώμα του Ιησού ένα δεύτερο , ατελείωτο σπαρτάρισμα. " ( σελ. 251) Η ιστορία θα φτάσει μέχρι τη σκηνή της σταύρωσης και αποτελεί μια αποκάλυψη για το πώς κατασκευάζονται οι θρησκείες εφόσον είναι ορατά στους ανθρώπους ,ο δογματισμός , τα πάθη , η αμαρτία , η έννοια του μαρτυρίου μέσα από τα οποία στο τέλος αναγνωρίζεται η εξουσία των εκπροσώπων του Θεού. Από τις ιδιαιτερότητες της γραφής του Σαραμάγκου ξεχωρίζω την απουσία παραγράφων ,το μακροπερίοδο λόγο και το γεγονός ότι οι διάλογοι δεν είναι ευδιάκριτοι και η ομιλία του κάθε προσώπου διαχωρίζεται με κόμμα και ξεκινάει με κεφαλαίο γράμμα με αποτέλεσμα ο αναγνώστης να χρειάζεται λίγο χρόνο μέχρι να το συνηθίσει και να απορροφηθεί στην εξαιρετική αφήγηση. Όντας άθεος ο Πορτογάλος συγγραφέας αναδεικνύεται διαπρύσιος κήρυκας της ανθρώπινης συμπόνοιας και εναντιώνεται σθεναρά στον κατάλογο των υπάρξεων που αποκεφαλίστηκαν , βασανίστηκαν ,κάηκαν και μαρτύρησαν φρικτά στο όνομα της κάθε θρησκείας.