Ο ΑΠΑΤΕΩΝΑΣ- ΧΑΒΙΕΡ ΘΕΡΚΑΣ (2016) [7.6]
[09-12-2022, 18:23]
Ο Ισπανός Χαβιέρ Θέρκας στον "Απατεώνα" καταπιάνεται εμμονικά με τον Ισπανικό εμφύλιο και τους Ισπανούς επιζώντες των ναζιστικών στρατοπέδων , καταφεύγει στην αυτοβιογραφία και μας δείχνει πώς εργάστηκε για να φτιάξει το συγκεκριμένο μυθιστόρημα .
Κεντρικός του ήρωας ο Ενρίκ Μάρκο , ένας ενενηντάχρονος Βαρκελονέζος που επί τρεις σχεδόν δεκαετίες παρίστανε τον επιζήσαντα των ναζιστικών στρατοπέδων έχοντας δώσει εκατοντάδες διαλέξεις σε σχολεία και παραχωρώντας δεκάδες συνεντεύξεις στον Τύπο. Στις αρχές Μαϊου του 2005 αποκαλύφτηκε ότι είχε φτιάξει ένα πλασματικό παρελθόν αντιστασιακού αντιφασίστα και θύματος του στρατοπέδου Φλόσσενμπεργκ , θέλοντας να αποκαταστήσει την ιστορική μνήμη των Ισπανών και να κατασκευάσει έναν ένδοξο μύθο για τη ζωή του, ώστε να κρύψει την μέτρια και ντροπιαστική πραγματικότητα.
" Ο Μάρκο όπως και η Μποβαρύ δε συμβιβάστηκαν με τη γκρίζα μονοτονία της πραγματικής τους ζωής και επινόησαν και έζησαν μια πλασματική ηρωική ζωή ...όλοι παίζουμε έναν ρόλο, παριστάνουμε κάτι που δεν είμαστε, όλοι κατά κάποιον τρόπο είμαστε ο Ενρίκ Μάρκο." ( σελ 52)
Ο Μάρκο γεννήθηκε σε ένα φρενοκομείο στο οποίο η μητέρα του Ενρικέτα εισήχθη 32 ετών, επτά μηνών έγκυος έχοντας κακοποιηθεί από τον σύζυγό της. Μεγαλώνει με τον πατέρα του και με μια θεία του , ένα παιδί νομάς που δε γνώρισε στοργή και αγάπη . Ενήλικας πλέον τραυματίζεται σε μια αψιμαχία στον Ισπανικό πόλεμο και βρέθηκε εργάτης στη Γερμανία όπου και φυλακίστηκε όχι όμως σε στρατόπεδο συγκέντρωσης , κάτι που επινόησε ο ίδιος παραποιώντας τα κατάλληλα έγγραφα. Μετά την κατάλυση του Φρανκικού καθεστώτος, κατόρθωσε να ανελιχθεί και να γίνει ηγέτης της CNT μιας αναρχικής οργάνωσης, παρασημοφορήθηκε και ηρωοποιήθηκε.
" Ο Μάρκο έκανε μυθιστόρημα τη ζωή του. Γι αυτό μας φαίνεται τρομακτικός - επειδή δεν αποδέχτηκε να είναι αυτός που ήταν και είχε το θράσος και την ξεδιαντροπιά να επινοήσει έναν νέο εαυτό βασιζόμενος στα ψέματα • επειδή τα ψέματα είναι πολύ κακά στη ζωή, κι ας είναι καλά στα μυθιστορήματα." (σελ. 272)
Ο ίδιος ο Θέρκας εφορμά στην αλήθεια της απάτης του Μάρκο και προσπαθεί όχι να τον δικαιολογήσει ή να τον συγχωρήσει αλλά να καταλάβει γιατί είχε ενεργήσει με αυτόν τον τρόπο.Τον παραλληλίζει με τον Δον Κιχότη του Θερβάντες, τον οποίον κανένας δεν τον έπαιρνε στα σοβαρά, ούτε μπορούσε να ξεγελάσει κανέναν, ενώ ο Μάρκο ξεγέλασε όλο τον κόσμο. Τον θεωρεί μάλιστα ιδιοφυή, γιατί κατάφερε να κάνει στην εντέλεια αυτό που οι μυθιστοριογράφοι κάνουν μέχρι ενός βαθμού στα μυθιστορήματα τους και μόνο ενόσω διαρκεί η ανάγνωσή τους - να παραπλανήσει δηλαδή χιλιάδες ανθρώπους, κάνοντάς τους να πιστέψουν ότι ήταν κάποιος που στην πραγματικότητα δεν ήταν, ότι είναι αλήθεια κάτι που στην πραγματικότητα είναι ψέμα.
Ένα αρκετά δύσκολο στη γραφή μυθιστόρημα ,όπου η αφήγηση εναλλάσσεται από το α' στο γ' πρόσωπο , με αρκετά διαλογικά στοιχεία , επιδέξια χρήση του χρόνου και μακροσκελείς παρεκβάσεις που ενδέχεται να κουράσουν τον αναγνώστη, καθώς η πλοκή εκτυλίσσεται αργά.
Πόσες φορές δεν αναρωτιέται ο αναγνώστης αν η μυθοπλασία αναμειγνύεται με την πραγματικότητα;Ωστόσο ο αναγνώστης γνωρίζει ότι εξαπατάται από τον μυθιστοριογράφο και εν μέρει συναινεί σε αυτό ενώ ο ήρωας του Θέρκας παρόλο που είχε την υποχρέωση να πει την αλήθεια, παρέβη τους κανόνες του παιχνιδιού.
" Στα μυθιστορήματα δεν είναι απλώς νόμιμο να ψεύδεσαι, αλλά υποχρεωτικό •αυτό το ψεύδος που βασίζεται σε γεγονότα είναι ο τρόπος για φτάσεις στη λογοτεχνική αλήθεια. " ( σελ .271)
By maria