Περί της εαυτού ψυχής - Ισίδωρος Ζουργός (2021) [9.7]
[10-04-2022, 20:41]
Ο Ισίδωρος Ζουργός στο μυθιστόρημα του "Περί της εαυτού ψυχής" μας μεταφέρει στο λυκόφως της δυναστείας του Μανουήλ Α' του Κομνηνού τον 11° αιώνα.
Πρωταγωνιστής του έργου ο Σταυράκιος Κλαδάς, νοτάριος στα 80 του χρόνια γράφει την ιστορία της ζωής του και γίνεται από αντιγραφέας, συγγραφέας του βίου του.
Γεννημένος στο Δορύλαιο , στο Θέμα του Οψικίου που ανήκε στην περιφέρεια του Βυζαντινού κράτους χάνει τους γονείς του σε μια δολοφονική επιδρομή και μένει μόνος του με τα δύο μεγαλύτερα αδέρφια του ,τον Ιωάννη και τον Θεοφύλακτο.
Για λίγα χρόνια θα ζήσουν μαζί με τον Νικόλαο και τη Μαξιμώ, που θα γίνει για αυτούς μια δεύτερη μάνα μέχρι που οι ζωές τους θα ακολουθήσουν διαφορετική πορεία.
Ο ίδιος θα γίνει ο πιο νεαρός αντιγραφέας της Μονής Στουδίου στα δεκατρία του χρόνια χάρη στο χάρισμα της αυτοσυγκέντρωσης ,την εχεμύθεια του και την ταχύτητα στη γραφή.
"Σ' όλο το εργαστήρι επικρατούσε σιωπή ,ακουγόταν μόνο εκείνο το γρατζούνισμα απ' το ξύσιμο της γραφίδας στην περγαμηνή , με το οποίο περνάνε οι εκλάμψεις του νου και της ψυχής στον κόσμο της γραφής , δηλαδή στην αιωνιότητα." ( σελ.54)
Ένα βράδυ μέσα στο μοναστήρι θα γνωρίσει τον έκπτωτο αυτοκράτορα Μιχαήλ Δούκα και για καιρό θα επικοινωνούν είτε με σιωπές είτε με συμβουλές απέναντι στη σκληρότητα της ζωής του έξω κόσμου , στον οποίον και οι δύο θα ήθελαν να ξαναγυρίσουν. Μετά από πρόσκληση του Μιχαήλ Ψελλού ο Σταυράκιος θα γίνει για λίγο καιρό αντιγραφέας του , αφήνοντας στην άκρη την εργασία του στο μοναστήρι.
" Ήταν ο άνθρωπος - κώδικας , ένα βιβλίο με χιλιάδες σελίδες ,που για να το διαβάσεις δεν έφτανε μια ολόκληρη ζωή." (σελ. 139)
Ένα χειρόγραφο το " Περί Ωκεανού" του Πυθέα, θα γίνει η αιτία να αποδράσει από το μοναστήρι και να ακολουθήσει πλάνητα βίο.Η γνωριμία του με τον Πόθο , έναν περίεργο αγιογράφο ,θα τους φέρει στην Καστορία , στο αρχοντικό του Πατρίκιου Δημητριανού.
" Είχα μπει στο εικοστό έτος , είχα έναν αδερφό υιοθετημένο από τη μοίρα και ένα όνειρο που έμενε άσβηστο , να συναντήσω μια γυναίκα που κεντούσε λέξεις στα πλαϊνά των χειρογράφων." (σελ. 261)
Η γυναίκα αυτή θα είναι η Θεολένια , η ψυχοκόρη του Δημητριανού , καλλιεργημένη πνευματικά και το διάστημα παραμονής του στην Καστοριά θα είναι γεμάτο απρόοπτα , ανατροπές , νέα πρόσωπα που θα συναντήσει στο μετέπειτα μετερίζι της ζωής του ,όπως η γνωριμία του με τον ευνούχο μεσάζοντα του βασιλιά Λεόντιο ,δίπλα στον οποίον θα μυηθεί στη γραφή των Λατίνων και θα κερδίσει την εύνοια και την εκτίμηση του.
" Τότε ήμουν πολύ νέος και δεν ήξερα πως υπάρχει και ο άλλος έρωτας , αυτός που δεν εντυπωσιάζει ,παρά σωπαίνει ,που φωλιάζει και περιμένει την ώρα της γέννας , όπως η αλκυόνα εκείνες τις λίγες ηλιόλουστες μέρες του χειμώνα" ( σελ.320)
Μετά το γάμο του με τη Θεολένια θα ζήσει κάποια χρόνια στη Βέροια ,θα περάσει από τα Σέρβια ,το Κίτρος όπου θα δουλέψει ως επιστάτης στις αλυκές , τη Θεσσαλονίκη με τελικό προορισμό τη Βασιλεύουσα.
Εκεί με τα δύο του παιδιά την Ανθούσα και τον Αλέξανδρο θα εργαστεί ως αντιγραφέας στο Ιερόν Παλάτιον έχοντας ως δόγμα του το ότι ..." όταν η ζωή διαλέγει αντί για μας , εμείς θα πρέπει να την υπακούμε."
Για τα τρία αυτά αδέρφια που βρέθηκαν πλάνητες στον ωκεανό του χρόνου , με σημαδούρες τα ίχνη των τριών αυτοκρατόρων της δυναστείας των Κομνηνών , η ζωή θα κυλά παράλληλα και η υδατόπτωση της μνήμης του ηλικιωμένου πλέον συγγραφέα θα αναστήσει τις ζωές τους μέχρι την τελική αποχώρηση .
Θα μπορούσα να γράφω για το έργο του Ζουργού ατέλειωτες σελίδες ,γιατί κάθε φορά μαγεύομαι με τον κόσμο που δημιουργεί και γίνομαι κομπάρσος της μυθοπλασίας του.
Όπως γράφει και ο ίδιος ο συγγραφέας στο σημείωμα του στο τέλος ,στο μυθιστόρημα του υπερτερεί ο πολιτισμός της γραφής , ο κόσμος των αντιγραφέων και του βιβλίου. Μέσα από το πλήθος των δευτεραγωνιστών, την κινηματογραφική αφήγηση , τις πλούσιες περιγραφές ,τους ζωντανούς διαλόγους και τη μελίρρυτη γλώσσα του Ζουργού ο αναγνώστης ταξιδεύει .
Η πανοραμική εικόνα των απλών , καθημερινών ανθρώπων που αποτελούσαν τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία , ο πόθος για ελευθερία ,η δίψα για ζωή , η ζωτική ανάγκη της οικογένειας , η έγνοια του γονιού για το μέλλον των παιδιών του , η προσφυγιά , η φθορά του σώματος ,ο φόβος του θανάτου είναι θέματα που αναδεικνύονται κατά την αναγνωστική καταβύθιση .
Κι αν η γραφή μπορεί να διεμβολίζει το χρόνο , τότε μέσα από το μυθιστόρημα αυτό ο συγγραφέας γίνεται παντοκράτορας και κυριαρχεί μέσω της γραφίδας του, καθώς προβάλει το πάθος του εαυτού του.Το " Περί της εαυτού ψυχής " είναι ένα βιβλίο για τη δύναμη της γραφής και της μνήμης που μιλά μέσα στη δική μας ψυχή.
By maria